ÇAM KOZALAKLARI
Çam ağaçları "eşeyli" üreme yoluyla çoğalırlar, yani monoik'tirler. Monoik, bir bitki üzerinde her iki cinsiyete (erkek ve dişi) çiçeklerin veya kozalakların bulunması durumudur.
Çamda erkek ve dişi kozalaklar aynı ağaçta olur.
Bizim kozalak diye bildiğimiz şeyler dişi kozalaklar, yani dişi yumurtalıklardır. Tohumlar, dişi kozalakların (yani çam yumurtalıklarının) içinde oluşur. Olgun dişi kozalaklar 60 cm boyuna dek uzayabilirler.
Erkek kozalaklar polenli yapıda ve küçüktürler; genellikle 1-5 cm uzunluğundadır; yalnızca kısa bir süre (genellikle ilkbaharda) bulunurlar. Polenlerini (spermlerini) dökerler ve döktükten hemen sonra da düşerler.
Böylece dişi kozalaklar döllenir; hem erkek kozalak hem de dişi kozalak meydana gelir. Dişi kozalakların döllenmeden (tozlaşmadan) sonra olgunlaşması 1,5-3 yıl sürer.
Özetle, dişi kozalaklar yumurtalık, erkek kozalaklar fallus, polenler ise spermdir.
Dişi ve erkek kozalaklar öksürük, solunum yolları sorunları, akciğer hastalıkları, astım ve bronşit için faydalıdır.
ERKEK KOZALAKLARIN TÜKETİMİ
Erkek çam kozalağını tüketmenin birkaç farklı yolu vardır. Genç erkek çam kozalaklarını haşlayarak yumuşatabilirsiniz. Bu şekilde çorbalara veya yemeklere ekleyebilirsiniz. Bunlardan reçel ve şurup yapan hanımlar da var. Bu konuya ilgi duyduysanız, interneti araştırmanız gerek.
DİŞİ KOZALAKLARIN TÜKETİMİ
Dişi kozalaklar da tüketilebilir. Ancak bu amaç için onları tam olgunlaşmadan, küçük ve yeşilken (genelde Nisan-Mayıs ayında) toplamanız gerekir.
İşte bir tarif: Ortalama 15 kadar kozalak toplayın. Bunları 24 saat suda bekletin. Ardından bir saat kadar kaynatın. Bu suyu süzüp ister balla karıştırın ve için (önceden dile getirdiğim gibi, çam en çok akciğerlere iyi gelmektedir); ya da saç köklerinizi beslemek için durulama suyu olarak kullanın.
Bunlarla uğraşamam diyorsanız Kozalak şurubunu deneyebilirsiniz.
ÇAM FISTIĞI
Dişi kozalaklar döllenince olgunlaşmaları 1,5-3 yıl kadar sürer ve sonuçta bir cenin (tohum:-) ) meydana gelir.
Tohumlar, çam kozalaklarının içinden çıkarılır, suda yumuşatılarak içlerindeki fıstık ayrılır, üzerlerindeki ince zar temizlenir ve kurutulur. Kurutulan fıstıktan çıkan fıstıklar :) çam fıstığıdırlar.
Çam fıstığının bir anaerkil pagan için en önemli özelliği magnezyum içermesidir. Magnezyum anaerkide kutsaldır… çünkü yedi derde deva bir mineraldir. (Magnezyum, Manisamızla ilgili de olabilir, bunu kulağınıza fısıldayayım ve de anımsatayım: Tarihin belki en ünlü ve görkemli anaerkil imparatorluğu olan Lidya'nın başkenti Sardes, Manisa'dır.) Adale ve eklem sakatlıklarından, ruhsal sıkıntılara; kalp krizi riski azaltmaktan, şeker hastalığını önlemeye dek en insan dostu minerallerdendir Magnezyum. Çam fıstığı ise bağışıklığı güçlendirir, saç ve cilt sağlığını korur, antioksidan bakımından zengindir. Gözlere bile iyi geldiği ortaya çıkmıştır.
Ülkemiz çam fıstığı açısından zengindir; özellikle Aydın'ın Koçarlı ilçesinde geleneksel olarak her yıl çam fıstığı festivalleri düzenlenmektedir. (Bildiğim kadarı ile 2022 deki festivalde Aleyna Tilki ve başka birçok sevilen popçu yer aldı.)
TÜKETİMİ
Zaten bilmektesiniz: Çam fıstığı Türk ve Osmanlı mutfağının en sevilen yemeklerinden olan iç pilav, dolma ve helvada kullanılır.
Ancak -böyle bir alışkanlığımız ne yazık ki bulunmasa bile- atıştırmalık olarak tüketilebilir. Hafif tatlımsı bir lezzeti olduğu için salatalara, yemeklere ve çorbalara eklenebilir.
Çam fıstığı ünlü Pesto (pesto alla genovese) adlı sosun temel bileşenlerindendir. Bu sos yemyeşildir.
İlginizi çekebilecek diğer bölümler
yazısının bölümleri